Τα Φάρασα

    Τα Φάρασα είναι ένα σύμπλεγμα χωριών στην Καππαδοκία, αποτελούμενο την περίοδο της ανταλλαγής από 10 Ρωμέικα χωριά. Ήταν μια περιφέρεια στην οποία γινόταν συνεχόμενα εσωτερική μετανάστευση, ιδρύονταν νέα χωριά και εγκαταλείπονταν άλλα ανά τους αιώνες και μόνο σε μια μικρή απόσταση μεταξύ τους. Το 1924, τα χωριά των Φαράσων αποτελούνταν από τον Βαρασό, το Αφσάρι, το Τσουχούρι, το Ταστσί, την Κίσκα, τον Χοστσά, το Μπέσκαρντας, το Σατί, την Κουρούμζα και το Φκόσι ή Κάρσαντι. Το Ξουρδζάιδι είναι το τελευταίο χωριό το οποίο είχε εγκαταλειφθεί μόλις το 1875 και οι κάτοικοι του εγκαταστάθηκαν στα γύρω χωριά, όπως και το Παχδζαδζούχι την ίδια περίπου περίοδο. Χωριά τα οποία είχαν εγκαταλειφθεί τα παλαιότερα χρόνια ήταν ο Άγιος ή Μανάγιο, Πελεχώρι, Σα πάνω Γιάννα, Σα κάτω Γιάννα, Δερπάνι, Σου Σταυρού, Αε Πρόδρομος το οποίο και κατοικούνταν μέχρι και το 1924 με 5 οικογένειες, Τεμπαρα κ.α. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι στην περιφέρεια των Φαράσων, σημειώνονται και ορισμένα χωριά τα οποία διατηρούσαν συγγενικές σχέσεις με τα υπόλοιπα χωριά των Φαράσων, είχαν όμως αλλαξοπιστήσει περίπου την περίοδο του 1821. Τα χωριά αυτά εκτός των σχέσεων που είχαν με τους υπόλοιπους ρωμιούς, διατηρούσαν τόσο τα ίδια ήθη και έθιμα όσο και την Φαρασιώτικη ελληνική διάλεκτο. Ήταν η Αχγιαβού, η Πάνου Τζαχηρού και η Κάτω Τζαχηρου, οι Τζαβτάρτες και η Παραζυέμη.

Το εντυπωσικό με τα εγκαταλελειμμένα χωριά τα οποία αναφέρθηκαν είναι ότι οι Φαρασιώτες τα επισκέπτονταν συχνά, διατηρούσαν εκεί αμπέλια και χωράφια και λειτουργούσαν τις κατά τα άλλα εγκαταλελειμμένες εκκλησίες. Στην περιφέρεια αυτή των Φαράσων διακρίνονται και πολλά κάστρα τα οποία τοποθετούνται στους παλαιότερους οικισμούς. Στους Γαλάδες ( κάστρα ) συνήθιζαν να κατοικούν οικογένειες Φαρασιώτων οι οποίοι φέρουν μέχρι και σήμερα το ‘’παρατσούκλι’’ Γαλαδότες.

Τα χωριά Φκόσι ( Κάρσαντι ) και Αφσάρι, είναι από τις πρώτες αποικίες του Βαρασού 18ο -19ο αιώνας. Αντίθετα, τα χωριά Τσουχούρι και Σατί, είναι τα τελευταία χωριά που ιδρύθηκαν την δεκαετία του 1860 από κατοίκους του Αφσαριού. Λίγο νωρίτερα είχε προηγηθεί η ίδρυση των υπόλοιπων χωριών όπως το Ταστσί από κατοίκους του χωριού Παχδζαδζούχι. Στην Ελλάδα ήρθαν Πρόσφυγες κάτοικοι οι οποίοι ήταν και οι πρώτοι μετανάστες και ιδρυτές των αποικιών. Αξίζει να σημειωθεί ακόμη ότι τα Φάρασα δεν ανήκαν στην Πύλη ( Σουλτάνο ), αλλά στην διοίκηση της δυναστείας των Κοζάνογλου από το 1512 έως το 1876 όπου και καταλύθηκε η συγκεκριμένη δυναστεία. Έτσι τα Φάρασα την τεράστια αυτή περίοδο κάτω από την δυναστεία των Κοζάνογλου, είχαν μια ουσιαστική ‘’αυτονομία’’

Με τον ερχομό τους στην Ελλάδα, οι Φαρασιώτες εγκαταστάθηκαν σε διάφορα μέρη με επίκεντρο την Μακεδονία. Το μεγαλύτερο μέρος των Φαρασιωτών εγκαταστάθηκε στην Δυτική Μακεδονία ( Κοζάνη και Γρεβενά ), έτσι, στον νομό Κοζάνης, στον Βαθύλακκο εγκαταστάθηκαν 80 οικογένειες, στα Πετρανά 94 οικογένειες και στον Ανθότοπο περίπου 30 οικογένειες, σύνολο 204 Φαρασιώτικες οικογένειες από τις 751 οικογένειες που κατέγραψε το ΚΜΣ. Στον νομό Γρεβενών εγκαταστάθηκαν στα χωριά Φελλί, Δοξαράς, Βατόλακκος και Μυρσίνη. Οι υπόλοιποι Φαρασιώτες εγκαταστάθηκαν στο Μοσχάτο Αττικής, στην Κόνιτσα Ιωαννίνων, στην Αγροσυκιά Πέλλας, στον Μυλότοπο Γιαννιτσών, στο Πλατύ Ημαθίας και σε χωριά της Δράμας. Όλοι οι παραπάνω τόποι διατηρούν μέχρι και σήμερα συγγενικές σχέσεις μεταξύ τους όπως και στην Πατρίδα.

Ο εικονιζόμενος χάρτης δημιουργήθηκε από τον Φαρασιώτη Πρόσφυγα, ερευνητή και λαογράφο των Φαράσων, τον ιερέα Θεόδωρο Θεοδωρίδη. Απεικονίζει τα σημαντικότερα στοιχεία της περιφέρειας των Φαράσων

Ανδρέας Κωνσταντινίδης