Από τα Φάρασα της Καππαδοκίας: Τα Φάρασα το 1821

Τα Φάρασα το 1821

Η 25η Μαρτίου είναι μια ημερομηνία κατά την οποία ο ελληνισμός, εορτάζει τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, αλλά και την ημέρα έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης. Δύο σπουδαία γεγονότα για το ελληνικό έθνος πόσο μάλλον για τους Φαρασιώτες στην ακριτική περιοχή των Φαράσων που δεν θα έμεναν αμέτοχοι. όπως είναι γνωστό, οι Φαρασιώτες είχαν άμεση σχέση με την Ορθοδοξία, μια σχέση ζωής που τους επηρέαζε ακόμη και στην καθημερινότητα τους. Και φυσικά, το αίσθημα ότι είναι Έλληνες, διαφορετικοί ανάμεσα στους υπολοίπους, ήταν εξίσου έντονο. Δύο γεγονότα λοιπόν τα οποία συνέπεσαν και βρήκαν τους Φαρασιώτες έτοιμους να δώσουν ακόμη και την ζωή τους την ίδια.

Ένα από τα σπουδαία πρόσωπα των Φαράσων υπήρξε και ο Μητροπολίτης Παϊσιος Β (φώτο 1), ένας πραγματικός αγωνιστής και ιεράρχης που με την ανδρεία του και την σοφία του, βοήθησε όχι μόνο να διατηρηθεί, αλλά και να γιγαντωθεί το αίσθημα των Ελλήνων της Καππαδοκίας. Γεννήθηκε το 1776 στον Βαρασό των Φαράσων, γιος του Αναστασίου Κεπόγλου, το κοσμικό του όνομα ήταν Πέτρος, έλαβε τον σπουδαίο αυτό τίτλο του Μητροπολίτη Καισαρείας, υπερτίμου και εξάρχου πάσης Ανατολής. Η μητρόπολη Καισαρείας είχε καθιερωθεί ως Πρωτόθρονος, δηλαδή πρώτη στον Οικουμενικό Θρόνο και ο εκάστοτε Μητροπολίτης της έφερε τον τίτλο Υπέρτιμος των υπερτίμων και έξαρχος πάσης Ανατολής. Η ηγετική αυτή μορφή λοιπόν, γνώρισε το 1814 σε ταξίδι στην Πόλη, την Φιλική Εταιρεία, την μυστική αυτή οργάνωση που σχηματίστηκε για την προετοιμασία της Επανάστασης του 1821 και την απελευθέρωση των Ελλήνων.

Φωτογραφία1 Μητροπολίτης Παϊσιος Β

Δυστυχώς, ότι γεγονότα γινόταν και αφορούσαν μέρος των Ελλήνων, αυτό επηρέαζε όλο τον ελληνισμό από άκρη σε άκρη. Δεν θα μπορούσε λοιπόν η επανάσταση του 1821 να μην επηρεάσει και τους Έλληνες στις ακριτικές περιοχές της Καππαδοκίας και έμμεσα αλλά και άμεσα. Αποτέλεσμα της επανάστασης αυτής, ήταν, να υπάρξουν αντίποινα σε περιοχές όπου άνθιζε το ελληνικό στοιχείο. Σύμφωνα με τον Ιωάννη Καλφόγλου στο βιβλίο του ‘’Η Μονή των Φλαβιανών’’ (φώτο 2), ένας από στόχους ήταν η σπουδαία Ιερά Μονή στο Ζινζίντερε όπου ήταν και έδρα του Μητροπολίτη. Με την επίθεση και κατάληψη της Μονής έγινε αναγκαστική εκκένωση και ο Ηγούμενος ( Παϊσιος Β ) κατέφυγε στην γενέτειρα του τον Βαρασό για να ζητήσει βοήθεια από τους πάντα ετοιμοπόλεμους άντρες. Επέστρεψε στην Μονή μετά από 4 μήνες. Σύμφωνα με τις καταγραφές του Φαρασιώτη ερευνητή, ιερέα Θεόδωρο Θεοδωρίδη στο βιβλίο του ''Φαρασιώτικος Ιστορικός διάλογος, τα Φάρασα στην επανάσταση του 1821'' (φώτο 4), το Πάσχα του 21’ έγινε και το ‘’Πάτημα’’ από τους Αγαρηνους. Από τις προφορικές παραδόσεις των Φαράσων τις οποίες επικαλείται ο συγγραφές, γίνεται γνωστό ότι ο Παϊσιος Β, μετέβη στην γενέτειρα του, τον Βαρασό για να ζητήσει βοήθεια από τους πάντα ετοιμοπόλεμους Φαρασιώτες, ώστε να προστατέψουν το Μοναστήρι. Σύμφωνα με τις ίδιες μαρτυρίες, 70 άντρες εστάλησαν από τον Βαρασό και έδιωξαν τους καταληψίες της Μονής αλλά δέχτηκαν ισχυρά αντίποινα από τον στρατό ο οποίος ‘’πάτησε’’ τον Βαρασό στην διάρκεια των ιερών ημερών του Μεγάλου Πάσχα του 1821. Ο στρατός κατέστρεψε την περιοχή (χωριά, σπίτια, ναούς, κάστρα κτλ ) και σύμφωνα πάντα με τις προφορικές μαρτυρίες, 35 γυναικόπαιδα έπεσαν στο ποτάμι για να παραδώσουν το πνεύμα τους από το να πέσουν στα χέρια των κατακτητών. Αποτέλεσμα των γεγονότων αυτών ήταν οι Φαρασιώτες για να θυμούνται τις μαύρες εκείνες μέρες, να τραγουδάνε το παρακάτω τραγούδι :

Πάτ’σανέ μες οι Γαρανοί τον Πάσκα

Ήφαραν τα μαύρον τον Έγα Πάσκα

Χριστός Ανέστη δζούπαμε

Φέτο τον Έγα Πάσκα

Μας πάτησαν οι Αγαρινοί το Πάσχα

Μας τα έφεραν μαύρο τ Άγιο μέγα Πάσχα

Χριστός Ανέστη δεν τραγουδήσαμε

εφέτος το Άγιο μέγα Πάσχα

Εδώ αξίζει να αναφερθεί ότι στην περιφέρεια των Φαράσων, σημειώνονται και ορισμένα χωριά τα οποία διατηρούσαν συγγενικές σχέσεις με τα υπόλοιπα χωριά των Φαράσων μέχρι και την περίοδο της ανταλλαγής, είχαν όμως αλλαξοπιστήσει περίπου την περίοδο του 1821 υπό τον φόβο. Τα χωριά αυτά εκτός των σχέσεων που είχαν με τους υπόλοιπους ρωμιούς, διατηρούσαν τόσο τα ίδια ήθη και έθιμα όσο και την Φαρασιώτικη ελληνική διάλεκτο. Ήταν η Αχγιαβού, η Πάνου Τζαχηρού και η Κάτω Τζαχηρου, οι Τζαβτάρτες και η Παραζυέμη.

Για την ιστορία, τα Φάρασα είναι ένα σύμπλεγμα χωριών στην Καππαδοκία (φώτο 3), αποτελούμενο την περίοδο της ανταλλαγής από 10 Ρωμέικα χωριά. Ήταν μια περιφέρεια στην οποία γινόταν συνεχόμενα εσωτερική μετανάστευση, ιδρύονταν νέα χωριά και εγκαταλείπονταν άλλα ανά τους αιώνες και μόνο σε μια μικρή απόσταση μεταξύ τους. Το 1924, τα χωριά των Φαράσων αποτελούνταν από τον Βαρασό, το Αφσάρι, το Τσουχούρι, το Ταστσί, την Κίσκα, τον Χοστσά, το Μπέσκαρντας, το Σατί, την Κουρούμζα και το Φκόσι ή Κάρσαντι. Το Ξουρδζάιδι είναι το τελευταίο χωριό το οποίο είχε εγκαταλειφθεί μόλις το 1875 και οι κάτοικοι του εγκαταστάθηκαν στα γύρω χωριά, όπως και το Παχδζαδζούχι την ίδια περίπου περίοδο. Χωριά τα οποία είχαν εγκαταλειφθεί τα παλαιότερα χρόνια ήταν ο Άγιος ή Μανάγιο, Πελεχώρι, Σα πάνω Γιάννα, Σα κάτω Γιάννα, Δερπάνι, Σου Σταυρού, Αε Πρόδρομος το οποίο και κατοικούνταν μέχρι και το 1924 με 5 οικογένειες, Τεμπαρα κ.α. Το εντυπωσικό με τα εγκαταλελειμμένα χωριά τα οποία αναφέρθηκαν είναι ότι οι Φαρασιώτες τα επισκέπτονταν συχνά, διατηρούσαν εκεί αμπέλια και χωράφια και λειτουργούσαν τις κατά τα άλλα εγκαταλελειμμένες εκκλησίες. Στην περιφέρεια αυτή των Φαράσων διακρίνονται και πολλά κάστρα τα οποία τοποθετούνται στους παλαιότερους οικισμούς. Στους Γαλάδες ( κάστρα ) συνήθιζαν να κατοικούν οικογένειες Φαρασιώτων οι οποίοι φέρουν μέχρι και σήμερα το ‘’παρατσούκλι’’ Γαλαδότες.

Τα χωριά Φκόσι ( Κάρσαντι ) και Αφσάρι, είναι από τις πρώτες αποικίες του Βαρασού 18ο -19ο αιώνας. Αντίθετα, τα χωριά Τσουχούρι και Σατί, είναι τα τελευταία χωριά που ιδρύθηκαν την δεκαετία του 1860 από κατοίκους του Αφσαριού. Λίγο νωρίτερα είχε προηγηθεί η ίδρυση των υπόλοιπων χωριών όπως το Ταστσί από κατοίκους του χωριού Παχδζαδζούχι. Στην Ελλάδα ήρθαν Πρόσφυγες κάτοικοι οι οποίοι ήταν και οι πρώτοι μετανάστες και ιδρυτές των αποικιών.

Τέλος, τα Φάρασα δεν ανήκαν στην Πύλη ( Σουλτάνο ), αλλά στην διοίκηση της δυναστείας των Κοζάνογλου από το 1512 έως το 1876 όπου και καταλύθηκε η συγκεκριμένη δυναστεία. Έτσι τα Φάρασα την τεράστια αυτή περίοδο κάτω από την δυναστεία των Κοζάνογλου, είχαν μια ουσιαστική ‘’αυτονομία’’.